عصاره هیدروالکلی و گلایکولی چیست؟
می توان عصاره ها را بر اساس نوع کاربرد و استفاده در صنعت به چهار نوع عصاره‌های هیدروالکلی، پروپلین گلایکولی، روغنی و عصاره‌های خشک تقسیم بندی کرد که در زیر به شرح اینکه عصاره هیدروالکلی چیست و عصاره گلایکولی چیست می پردازیم.
عصاره هیدروالکلی چیست ؟
به طور کلی، حلال های قطبی مانند آب، متانول و اتانول بیشتر در استخراج ترکیبات قطبی مورد استفاده قرار می گیرند. در حالی که حلال های غیر قطبی مانند هگزان و دی کلرومتان در استخراج ترکیبات غیرقطبی استفاده می شوند. اکثر عصاره های گیاهی امروز با آب و اتانول از گیاهان استخراج می شوند که به این عصاره ها، عصاره هیدروالکلی گفته می شود که با تنظیم غلظت و یا تهیه عصاره خشک آنها در دارو سازی مورد مصرف قرار می گیرند.
حلال ها نقش بسیار مهم و اساسی در استخراج ماده موثره دارند. تحقیقات زیادی در خصوص یافتن بهترین حلال جهت استخراج ماده موثر موردنظر در گیاهان صورت پذیرفته است. به منظور استخراج مواد فنلی در گیاه بومادران آزمایشی در دانشگاه علوم پزشکی ایلام انجام شده که بهترین حلال جهت استخراج مواد فنلی از بین حلال های آب، هگزان، اتانول و متانول، حلال متانولی معرفی شده است.
روش استخراج عصاره هیدروالکلی
برای استخراج عصاره هیدروالکلی از گیاهان موردنظر ابتدا بافت مورد نظر گیاه را جدا کرده تمیز بشویید و بعد از خشک کردن گیاه در سایه آن را پودر کنید. سپس مقدار 100 گرم از پودر خشک را در 100 میلی لیتر هیدروالکل ( 70 سی سی الکل و 30 سی سی آب مقطر) خیسانده و به مدت 48 ساعت در دمای اتاق روی شیکر نگهداری کنید. پس از طی شدن زمان مورد نظر، عصاره را صاف کنید .
با توجه به نوع کاربرد، عصاره مورد نظر را می توان هم به صورت مایع و یا پودر مورد استفاده قرار داد. بدین منظور از دستگاه روتاری برای تغلیض و از دستگاه انکوباتور برای خشک کردن عصاره هیدروالکی استفاده می گردد. (1) استفاده از آب و الکل در عصاره گیری سبب می شود موادی که در آب نامحلول و یا کم محلول هستند در الکل حل شوند و اینگونه می توان طیف وسیع تری از متابولیت های ثانویه مورد نظر را از گیاه استخراج کرد.
عصاره گلایکولی چیست ؟
عصاره گلایکولی در واقع نوعی عصاره گیری است که با استفاده از حلال الکل، پروپیلن گلایکول، بوتیلن گلایکول، آب یا مخلوط این حلال ها می توان اجزای بیوفنلی، تانن ها و تیامین ها، ترپن ها و آمینو اسیدها را استخراج کرد.
موارد استفاده عصاره گلایکولی
کاربرد عصاره گلایکولی در صنایع آرایشی مرسوم می باشد. عصاره های مورد استفاده در فرآورده های آرایشی و بهداشتی باید ویژگی های خاصی داشته باشند که کمی متفاوت از عصاره هایی است که در داروسازی استفاده می شوند. پروپیلن گلایکول یا بوتیلن گلایکول به طور وسیعی در فرآورده های آرایشی استفاده می شوند.
گلایکول ها
مواد شیمیایی دسته‌ی گلایکول باتوجه به مواد تشکیل دهنده، به سه دسته کلی تقسیم می‌شود که هر دسته شامل زیر مجموعه‌هایی از مواد مشابه می‌باشد که عبارتند از: اتیلن گلایکول، پروپیلن گلایکول و بوتیلن گلایکول.
پروپیلن گلایکول یا بوتیلن گلایکول یک ماده مراقبت از پوست است که تقریباً در هر محصول پوستی وجود دارد. برای بهبود برخی از خواص محصولات مراقبت از پوست از این ترکیب استفاده می شود. در طول سال ها مطالعات بسیاری انجام شده است و نتایج نشان داده است که بوتیلن گلیکول، ماده ای مطمئن برای استفاده در محصولات مراقبت از پوست و محصولات آرایشی است. با این حال، افراد با پوست بسیار حساس ممکن است هنگام استفاده از محصولات حاوی بوتیل گلایکول دچار حساسیت یا آلرژی شوند.(3)
بوتیل گلایکول چیست
بوتیلن گلایکول در واقع یکی از ترکیبات شیمیایی ارگانیک است که به عنوان حلال و ماده آغازین در سنتزها کاربرد دارد و در زیر شاخه‌ی الکل‌ها قرار می‌گیرد و یک حلال دوگانه دوست می‌باشد. بوتیل گلایکول با خصوصیت منحصر به فرد خود توانایی حل شدن در تمامی حلال‌های قطبی وغیر قطبی را داراست.
از لحاظ ساختاری بوتیلن گلایکول و پروپیلن گلایکول هر دو الکل هستند و از لحاظ ساختارمولکولی مشابه می باشند اما از لحاظ کاربرد در محصولات با هم متفاوتند. پروپیلن گلایکول عموما در محصولات غذایی استفاده می شود و بوتیلن گلایکول ها در محصولات آرایشی بهداشتی به عنوان یک حلال آلی می باشند. (4)
موارد مصرف مواد مؤثره گیاهان دارویی
مواد مؤثره گیاهان دارویی (مانند اسانس ها، فلاونوئیدها، رنگ‌ها و عصاره‌ها) استفاده متعددی در صنایع آرایشی و مواد شیمیایی خانگی نظیر شامپوها، عطر، ادکلن، خوشبوکننده‌های هوا و … دارند. به طوری که، بدون استفاده از مواد مذکور، ساخت و تهیة بسیاری از این محصولات امکان‌پذیر نخواهد بود. زیرا، تهیة بسیاری از اسانس ها به روش شیمیایی یا غیر ممکن است و یا مواد شیمیایی حاصله اثرات زیانباری را خواهند داشت. (2)
از آنجا که در فرآورده‌های صنایع بهداشتی و آرایشی تنها جنبة آرایشی نداشته و عمدتا درمان کننده نیز هستند. از این‌رو سعی شده است که در تولید فرآورده‌ها مستقیماٌ از مواد مؤثره گیاهان دارویی استفاده شود. خواص این فرآورده‌ها بستگی به کمیت و کیفیت مواد مؤثرة گیاهان دارویی و روش استخراج آنها دارد. به همین دلیل در اکثر کشورهای پیشرفته، انواع فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی مانند کرم ها، پمادها، حوله‌های بهداشتی، شامپوها، لوسیون ها، مواد پاک‌کننده و … از مواد موثره گیاهی ساخته شده و به بازار عرضه می‌گردند. (2)
به رغم رشد كنوني بازار فرآورده‌هاي آرايشي و بهداشتي با پايه طبيعي، اين گونه محصولات از قدمتي طولاني برخوردارند و در واقع پيشگامان كليه فرآورده‌هاي نوين محسوب مي‌شوند. فرآورده‌هاي بهداشتي و آرايشي اوليه صرفاً بر مبناي اجزاي طبيعي ساخته مي‌شدند. در حال حاضر پس از نوآوري‌هاي ارزنده‌اي كه ظرف 50 سال گذشته در عرصه تكنولوژي صورت گرفته است، جهان آرايش و بهداشت شاهد رقابت فشرده‌اي ميان فرآورده‌هاي طبيعي و محصولات شیمیایی است.
تاثیرات ترکیبات فلاونوئیدی چیست
ترکیبات فلاونوئیدی علاوه بر داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی، اثر لطيف‌كنندگي و مرطوب‌كنندگي بر روي پوست بدن را نیز دارند. فلاونوئید ها ترکیبات آروماتیک و معمولا زرد رنگی هستند که بیش از 5000 نوع فلاونوئید در منابع گیاهی و طبیعی شناسایی شده اند.
رایج ترین فلاونوئید ها عبارتند از کورکومین، سیلسی مارین و پیکنوژنول ها هستند که این مواد به علت داشتن حلقه های فنل و پیران، از دیدگاه شیمیایی جزء مشتقات بنزوپیران طبقه بندی می شوند. بنابراین به منظور استخراج موادموثره گیاهی مورد استفاده در صنایع آرایشی می توان ازانواع حلال های گلایکولی استفاده کرد.
منابع
- کتاب عصاره گیری و استخراج مواد موثره گیاهان – دکتر سیدهادی صمصام شریعت
- اميدبيگي، رضا، توليد و فراوري گياهان دارويي جلد اول با بازنگري كامل، انتشارات آستان قدس، ۱۳۸۴.
- https://koreanskincaretips.com
- J. M. Hollis; F. J. Lovas; P. R. Jewell; L. H. Coudert (2002-05-20). “Interstellar Antifreeze: Ethylene Glycol”. The Astrophysical
نویسنده: ava sadeghbeigi
ثبت ديدگاه