تفاوت جنسینگ با جینکوبیلوبا

گیاه جینکوبیلوبا با نام علمی Ginkgo biloba یکی از گیاهان قدیمی است که به عنوان گیاه دارویی در طب چینی مورد استفاده قرار می گیرفته است. این گیاه به دلیل قدمت آن فسیل زنده نامیده می شود. درختان جینکو می توانند تا 2500 سال عمر کنند و ارتفاعی حدود 35 و قطر تنه تا 7 متر داشته باشند (1). در مقابل، گیاه جنسینگ با نام علمی panax ginseng نیز یکی از گیاهان دارویی قدیمی در طب چینی است که امروزه با تایید خواص شگفتی بخش آن استفاده از آن در سراسر جهان رواج یافته است. جنسینگ نیز گیاهی چند ساله است و قسمتی از آن که به عنوان دارو استفاده می شود ریشه آن است (2). در ادامه به معرفی خواص و تفاوت جنسینگ با جینکوبیلوبا می پردازیم.

بخش اصلی گیاه جینکوبیلوبا که به عنوان گیاه دارویی استفاده می شود و عمده ترکیبات موثره در آن وجود دارند برگ آن است. ترکیبات موثره موجود در عصاره برگ گیاه شامل انواع فلاونوئید، ترپن و جینکولیک اسید است.  به طور کلی، دو ترپن مهم در عصاره برگ جینکوبیلوبا وجود دارد که تاثیر دارویی عمده دارند. این دو ترپن شامل 1) جینکولیدهای A, B, C, J, M و 2) بیلوبالید نامیده می شوند. این دو ماده از عصاره ریشه و پوست گیاه نیز به دست می آیند اما بیشترین مقدار آن در برگ گیاه وجود دارد (1).

از طرف دیگر، ترکیبات موثره موجود در جنسینگ که بیشتر در ریشه آن یافت می شوند شامل موارد زیر هستند:

• گلیکوزیدهای استروئیدی که خود به انواع پاناکیلون، پاناکسوزید (پاناکسین)
• اسانسی به نام پاناسین
• ویتامین B
• ویتامین D
• استرول
• گلیکوزید جنسینگ (2)

جینکوبیلوبا سالهاست که در طب سنتی چینی برای درمان آسم، برونشیت، سل، درد معده و غیره استفاده شده و از نظر بالینی به عنوان یک مکمل غذایی و دارویی موثر است. این گیاه همچنین برای بهبود حافظه، درمان یا پیشگیری از بیماری آلزایمر و سایر اختلالات عصبی، و همچنین درمان اختلالات قلبی عروقی استفاده می شود (3). مشخص شده است که جنسینگ نیز به عنوان یک گیاه دارویی  دارای اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی است. نتایج مطالعات تحقیقات بالینی نشان می دهد که جینسینگ ممکن است عملکرد روانی، عملکرد سیستم ایمنی و شرایط مرتبط با دیابت را بهبود بخشیده و قدرت بدنی و فیزیکی را افزایش میی دهد. در ادامه خواص این دو گیاه به تفصیل بیان شده است (4).

خواص عصاره جینکوبیلوبا شامل:

عصاره جینکوبیلوبا می تواند از آسیب های عصبی جلوگیری کند و به همین دلیل یکی از محبوب ترین مکمل های غذایی گزارش شده برای تقویت حافظه است. گزارش شده است که عصاره برگ این گیاه با دوز 240mg/kg/day در برابر آلزایمر موثر است که می تواند به دلیل اثر آنتی اکسیدانی آن در مهار سمیت ترکیبات مضر و جلوگیری از مرگ سلولی باشد.

تجویز خوراکی ترکیب موثره بیلوبالید که از عصاره جینکوبیلوبا جدا شده در دوزهای 3 و 6 میلی گرم بر کیلوگرم در روز به مدت 7 هفته در موش صحرایی بر روی ایسکمی کلی مغز حیوانات مدل موثر بود. نتایج تحقیقات نشان می دهد که پلی ساکاریدهای جدا شده از عصاره برگ جینکوبیلوبا می توانند از شبکه عصبی درون بدن محافظت کنند و مصرف مکمل حاوی این عصاره 7 روز قبل از آسیب عصبی می تواند سبب مهار ترشح سیتوکینین ضد التهابی شده و منجر به بهبود نقایص عصبی شود.

در حقیقت عصاره گیاه جینکوبیلوبا با مهار ترشح سیتوکینین های پیش التهابی سبب کاهش تخریب نورون های عصبی و افزایش ترمیم آنها شده و در ترکیب با سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان توانست التهاب مغز خودایمنی را کاهش دهد. همچنین از عصاره جینکوبیلوبا به طور گسترده برای بهبود حافظه و افزایش قدرت یادگیری مورد مصرف قرار می گیرد.

در یک مطالعه، مصرف عصاره برگ جینکوبیلوبا به میزان 100 میلی گرم بر کیلوگرم در روز به مدت 4 تا 8 هفته در موش منجر به بهبود حافظه و افزایش یادگیری شد. علاوه بر این، دوز تحقیقات نشان می دهد که فلاونوئیدها و بیلوبالید حاصل از عصاره جینکوبیلوبا خواص آنتی اکسیدانی و ضد پیری داشته و با از بین بردن رادیکال های آزاد و فعال کردن آنزیم های آنتی اکسیدانی (سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز) فرد را در برابر آسیب های بافتی محافظت کرده و مانع از پیری فرد می شوند (3).

عصاره جینکوبیلوبا می تواند باعث بهبود جریان خون، جلوگیری از تجمع پلاکت، بهبود غلظت خون، و کاهش نفوذپذیری مویرگی شود. در مطالعه ای، عصاره برگ حینکوبیلوبا، ترپنوئیدهای جدا شده از عصاره (جینکولید  Aو B) از نظر تاثیر آن روی محافظت از قلب هایی که دچار سکته ناشی از عدم خونرسانی شده بودند مورد بررسی قرار گرفتند.

نتایج نشان داد که هم عصاره و هم ترپنوئیدهای جدا شده از آن سبب بهبود عملکرد قلب شده و شروع انقباض را در طول ایسکمی و پس از ایسکمی (عدم خونرسانی) به تاخیر انداختند. قند خون بالا یکی از عوامل اصلی ایجاد کننده مشکل قلبی است که در نتیجه استرس اکسیداتیو ایجاد می شود. نتایج نشان می دهد عصاره جینکوبیلوبا استرس اکسیداتیو را کاهش داده و سطح آنزیم آنتی اکسیدانی را بهبود می بخشد (3).

در یک آزمایش روی مدل های حیوانی، سلول های سرطانی وارد بدن موش ها گردید و سپس به آنها به مدت 3 هفته عصاره جینکوبیلوبا به صورت خوراکی داده شد. اندازه تومور موجود در بدن این موش ها پس از دریافت عصاره به طور قابل توجهی کاهش یافت. همچنین مشخص شده است که عصاره این گیاه همچنین با القای مرگ سلول های سرطانی، در جلوگیری از تکثیر سلول های سرطانی معده موثر هستند.

ترکیب فلاوانوئیدها و کامفرول موجود در عصاره این گیاه در برابر تکثیر سلولی و آپوپتوز سلول های سرطانی پانکراس مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که فلاونوئید، در غلظت 70 میکرومولار به مدت 4 روز، به طور قابل توجهی از تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری کرده است. همچنین، در صورتی که با داروی ضد سرطان (5-fluorouracil) تجویز شود تاثیر این دارو را بیشتر نیز می کند.

از طرف دیگر، عصاره بیلوبا می تواند عوارض جانبی سمی داروهای ضد سرطان را کاهش دهد. در مطالعه ای به همین منظور انجام شد، عصاره بیلوبا با سیس پلاتین (یک داروی ضد سرطان) تجویز شد و مشخص شد که اثر منفی روی پاسخ شنوایی ساقه مغز این دارو کاهش یافته و میزان ریزش مو در اثر داروی ضد سرطان به صورت قابل توجهی کاهش می یابد (3).

خواص گیاه جنسینگ شامل موارد زیر است:

در یک مطالعه که روی 112 فرد داوطلب سالم بالای 40 سال انجام شد مشخص گردید که تجویز روزانه 400 میلی گرم عصاره استاندارد شده جینسینگ به مدت هشت هفته سبب شد که این افراد واکنش های بهتر و سریعتری به محرک ها داشته و تفکر انتزاعی آنها بهبود یافت.

نتایج دو مطالعه کوچک، که هر کدام شامل حدود 30 داوطلب جوان و سالم که روزانه 200 میلی گرم عصاره جنسینگ به مدت هشت هفته دریافت کردند نشان داد که این افراد از نظربرخی عملکردهای روانی حرکتی (توجه، پردازش و زمان واکنش شنوایی بهتر) و اجتماعی بهبود یافته اند (4).

در مطالعه‌ دیگری که روی 384 زن یائسه، این داوطلبان به‌ مدت 16 هفته جینسینگ یا دارونما دریافت کردند. نتایج نشان داد گروهی که عصاره دریافت کرده بود از نظر شاخص عمومی روان‌شناختی نشان داد. 20 نفر از داوطلبانی که تنها یک دوز 400 میلی گرمی جینسینگ دریافت کرده بودند، از نظر عملکرد شناختی، عملکرد حافظه، سرعت انجام وظایف و دقت در توجه به وظایف بهبود نشان دادند (4).

در یک مطالعه که روی 227 داوطلب سالم انجام شد مشخص گردید که مصرف روزانه 100 میلی گرم عصاره جنسینگ به مدت 12 هفته باعث افزایش کارایی واکسن آنفلوانزا می شود. بیمارانی که جینسینگ دریافت کرده بودند به میزان کمتری مبتلا به آنفولانزا و سرماخوردگی شدند و تیتر آنتی‌بادی و سطح فعالیت گلبول های سفید طبیعی بالاتری داشتند.

در تحقیق دیگری که روی 60 داوطلب سالم انجام شد مشخص گردید که با مصرف عصاره جنسینگ با دوز 100 میلی گرم دو بار در روز به مدت هشت هفته، میزان فاگوسیتوزسلول های سفید، تعداد کل لنفوسیت ها و گلبول های سفید T آنها افزایش یافت. همچنین تحقیقات نشان داده است که بیماران مبتلا به برونشیت حاد مزمن در صورتی که همزمان با آنتی بیوتیک جینسنگ مصرف کنند، میزان باکتری های آلوده کننده کمتری خواهند داشت (4).

1. محمودی, آزاده, ملکی, بهرام, عمارلو, علی. (1399). مروری بر پیشینه کاربرد روش های زیست فناوری در تکثیر جینکو. زیست فناوری گیاهان دارویی, 6(اول), 45-53.
2. حسینی، نیره و رحیمی، ساره،1392،مطالعه و بررسی انواع جینسینگ و خواص دارویی و درمانی آن،دومین همایش ملی تغییر اقلیم و تاثیر آن بر کشاورزی و محیط زیست،ارومیه،https://civilica.com/doc/245867
3. Belwal, T., Giri, L., Bahukhandi, A., Tariq, M., Kewlani, P., Bhatt, I. D., & Rawal, R. S. (2019). Ginkgo biloba. In Nonvitamin and nonmineral nutritional supplements (pp. 241-250). Academic Press.
4. Kiefer, D. S., & Pantuso, T. (2003). Panax ginseng. American family physician, 68(8), 1539-1542.

• 8 مورد از موثرترین گیاهان دارویی برای سلامت کبد
• روش های نوین عصاره گیری
• تفاوت عصاره و اسانس چیست
• تفاوت طعم و مزه چیست؟