قوی ترین گیاه ضدیبوست چیست؟
یبوست مزمن یک بیماری شایع است که کیفیت زندگی افراد مبتلا را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. تشخیص یبوست مزمن اولیه شامل یک فرآیند چند مرحله‌ای است و درمان آن با تغییر رژیم غذایی، اصلاح شیوه زندگی و استفاده از ملین های بدون نسخه آغاز می شود. در صورت عدم بهبود علایم، باید آزمایشات تخصصی تر جهت مشخص شدن اختلالات تخلیه رکتوم و … انجام شود. آنچه که مسلم است، در یبوست مزمن اولیه، درمان خانگی یبوست با استفاده از ترکیبات گیاهی ارجحیت دارد. لذا در ادامه به معرفی قوی ترین گیاه ضدیبوست می پردازیم.
داروی گیاهی برای یبوست
از جمله گیاهانی که برای درمان خانگی یبوست استفاده می شود برگ سنا و انجیر می باشند. عصاره برگ سنا و عصاره انجیر هر دو ملین قوی و فوری هستند و برای درمان خانگی یبوست بزرگسالان استفاده می شوند.
عصاره انجیر
اثر ضد یبوست عصاره انجیر در اثر تاثیر آن روی افزایش حرکات روده است. فیبرهای غیر قابل حل موجود در انجیر یک لایه محافظتی روی مخاط روده کوچک و بزرگ ایجاد کرده و مانع از اثرات فیزیکی منفی مدفوع روی مخاط روده می شوند. همچنین وجود ترکیبات پلی فنولی در عصاره انجیر مانع از تاثیر هلیکوباکتر پیلوری[1] در دیواره معده شده و در نتیجه مانع از بروز زخم معده می گردد (1).
خواص برگ سنا
از جمله خواص عصاره برگ سنا که در بسیاری از کتب طب قدیمی به آن اشاره شده است، مسهل و ملین بودن آن است. نتایج تحقیقات نشان می دهند که عمده اثر ملین این گیاه در نتیجه وجود ترکیباتی به نام سنوزیدها[2] و ریین آنترون[3] است. نحوه عمل عصاره این گیاه به این صورت است که پس از جذب عصاره از روده، آنتراکینون[4] هایی که در عصاره وجود دارند مانع از جذب آب از دیواره روده می شوند. در نتیجه، حجم و فشار محتویات روده افزایش می یابد.
هر قدر حجم و فشار محتویات روده بیشتر شود، حرکات ماهیچه های روده افزایش یافته و میزان دفع افزایش می یابد. از جمله کاربردهای بالینی این عصاره، برای بیمارانی است که نیاز به کولونوسکوپی یا جراحی دارند و باید روده آنها کاملا تخلیه باشد.
نتایج تحقیقات نشان می دهد که عصاره سنا در دوزهای بالا نسبت به روغن کرچک برای تخلیه روده موثرتر عمل می کنند (2). غلاف سنا پایدارتر است و به دلیل محتوای کمتر آنتراکینون های آزاد، عوارض جانبی درد اسپاسمیک کمتری نسبت به برگ ها ایجاد می کند. در یک مطالعه روی 48 نفر مبتلا به یبوست مزمن، پودر حاوی عصاره برگ سنا به مدت 4 هفته داده شد.
نتایج نشان داد که مصرف پودر حاوی عصاره سنا توانسته است یبوست را کاهش داده، دفع را بهبود بخشیده و در عین حال عوارض جانبی نیز در بر نداشت (2). علیرغم کاربردهای متعدد درمانی که برای عصاره سنا گفته شده است، هیچ اطلاعاتی علمی و آکادمیکی راجع به خواص برگ سنا برای لاغری گزارش نشده است.
خواص برگ سنا برای کبد
عصاره هیدروالکلی گیاه سنا می تواند سبب کاهش نشانگر های خون که نشان دهنده محافظت کبدی هستند بشود. عصاره این گیاه با کاهش میزان بیلی روبین در سرم خون می تواند از سلول های کبد نیز محافظت کند (3). در مطالعه ای که روی شربت عصاره سنا انجام شد، مشخص گردید که شاخص های بیوشیمیایی فعالیت کبد و کلیه 24 ساعت پس از تجویز شربت تغییر خاصی نداشته است (4). با این حال گزارشات نشان می دهد که مصرف زیاد عصاره سنا در مدت طولانی می تواند برای کبد و کله آسیب زا باشد.
عوارض عصاره برگ سنا
همانطور که قبلا گفته شد، مصرف زیاد عصاره سنا می تواند سبب مشکلات حاد کبدی و کلیوی شود. برای بررسی این موضوع، در یک مطالعه اثر شربت حاوی عصاره سنا بر کبد و کلیه موش صحرایی مورد بررسی قرار گرفت. 40 موش صحرایی به طور تصادفی به دو گروه 20 تایی تقسیم شدند. گروه اول 1.85 میلی گرم عصاره سنا و گروه دوم فقط آب استریل دریافت کردند. پس از گذشت 1، 24، 48 و 72 ساعت از این گروه ها نمونه خون گرفته شد و سپس عوامل بیوشیمیایی مرتبط با فعالیت کبد و کلیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که گروه اول پس از 72 ساعت دچار اسهال شدند. پس از 48 و 72 ساعت، سطوح بیلی روبین خون این حیوانات افزایش معنی داری رخ داد.
همچنین، گفته می شود که مصرف همزمان عصاره سنا با داروهایی که سبب کاهش پتاسیم خون می شوند ممکن است تداخل ایجاد کند. یکی دیگر از عوارض عصاره این گیاه، ایجاد دلپیچه (شدید یا خفیف) است که در نتیجه افزایش حرکات روده رخ می دهند. مصرف این عصاره در طولانی مدت یا مصرف بیش از حد آن می تواند سبب ایجاد اسهال و از دست رفتن آب و الکترولیت های بدن خصوصا پتاسیم شود. از طرف دیگر، کاهش پتاسیم خون و دفع متناوب ادرار نیز می تواند سبب کاهش گاما گلوبولین[5] خون و التهاب کبد شود (5).
منابع
- موسوی میرحسن، شاویسی نسیم، خطیبی سید امین. بررسی خواص تغذیه ای و درمانی انجیر از دیدگاه طب اسلامی، طب سنتی و طب نوین. تعالی بالینی. ۱۳۹۵; ۵ (۲) :۱۶-۱
- Somi, M. H., Bagheri, M., & Ghojazadeh, M. (2015). Efficacy of an Iranian herbal preparation (Lax-Asab) in treating functional constipation: a randomized, placebo-controlled clinical trial. Journal of traditional and complementary medicine, 5(3), 153-156.
- Singh, S., Singh, S. K., & Yadav, A. (2013). A review on Cassia species: Pharmacological, traditional and medicinal aspects in various countries. American Journal of Phytomedicine and Clinical Therapeutics, 1(3), 291-312.
- رستگار، ح.، و احمدی آشتیانی، ح.، و امیدیان، پ.، و بکایی، س.، و رضازاده، ش. (1387). مطالعه اثر شربت عصاره برگ گیاه سنا .Cassia angustifolia Vahl بر فعالیت کبد و کلیه در موش صحرایی با استفاده از یافته های بیوشیمیایی. گیاهان دارویی
- مهرآفرین، ع.، و طاهریان، ن.، و قوامی، ن.، و نیک خواه بستی، ا.، و نقدی بادی، ح. (1391). مروری بر خواص فارماکولوژیکی و خصوصیات زراعی گیاه دارویی سنای هندی (.Cassia angustifolia vahl). گیاهان دارویی, 11(ویژه نامه 9), 1-12.
ثبت ديدگاه