عصاره هیدروالکلی زوفا:
- نام علمی زوفا: Hyssopus officinalis
- خانواده زوفا: Lamiaceae
زوفا با نام علمی Hyssopus officinalis از جمله گیاهان دارویی است که جزء خانواده Lamiaceae می باشد. گیاهی چند ساله با سابقه مصرف دارویی طولانی، یکی از گونههای بومی ایرانی از تیره Hyssopus است. به عنوان یک ضد عفونی کننده، مقوی، ضد عفونی کننده، خلط آور و مسکن سرفه استفاده می شود.
بررسی ادبیات جنبههای شیمیایی و بیولوژیکی گیاه نشان میدهد که ترکیبات اصلی H. officinalis شامل چندین ترکیب پلی فنلی، عمدتاً فلاونوئیدهای آپیژنین، کوئرستین، دیوسمین، لوتئولین و گلوکزیدهای آنها و سپس سایر ترکیبات فنلی کلروژنیک، پروتوکلیک، فورولیک، پروتوکلیک است. سیرینگیک، p-هیدروکسی بنزوئیک و اسیدهای کافئیک. گزارشهای مربوط به اسانسهای استخراجشده از اندامهای هوایی H. officinalis چندین مؤلفه اصلی از جمله ترپنوئیدهای پینوکامفون، ایزوپینوکامفون و β-پینن را نشان داد (1).
در ادامه به خواص عصاره زوفا و تاثیر آن بر رحم، ریه، تاثیر زوفا بر پوست و همچنین تحقیقاتی صورت گرفته درباره تاثیر زوفا بر روی کرونا اشاره می شود.
تبخال تناسلی یک عفونت مزمن و پایدار است که ناشی از برخی سویه های ویروس هرپس است. این ویروس به عنوان یک بیماری مقاربتی در بین انسان ها بسیار شایع بوده و ناحیه تناسلی و ابتدای رحم را درگیر می کند. شیوع سویههایی از هرپس که به داروهای موجود مقاوم هستند یک چالش عمده در این زمینه است. اولین و مهمترین دارو در این زمینه داروی آسیکلوویر است که در برابر سویه های مقاوم عملکرد آن کاهش یافته است. در یک مطالعه تاثیر عصاره متانولی برگ زوفا در برابر هر دو نوع وحشی و سویههای مقاوم هرپس مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج درون آزمایشگاهی نشان داد که عصاره به طور قابل توجهی از تشکیل پلاک ها در سلول های آلوده به هر دو نوع ویروس جلوگیری کرد. عصاره این گیاه همچنین در شرایط درون تنی و روی حیوانات مدل نیز بررسی شد. جهت این کار عصاره با دوز خوراکی 125 میلیگرم بر کیلوگرم در حیوانات توانست به طور قابلتوجهی شروع عفونت هرپس را تا بیش از 50 درصد به تاخیر بیاندازد. همچنین میانگین عمر موشهای آلوده تحت درمان بین 55 تا 65 درصد نسبت به موشهای درماننشده افزایش یافت.
همچنین میزان مرگ و میر برای موش های تحت درمان با عصاره نیز به طور قابل توجهی کاهش یافت. مصرف 125 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره به صورت خوراکی هیچ گونه سمیت حادی در موش ها ایجاد نکرد. این نتایج نشان می دهد که این عصاره گیاهی در برابر ویروس های هرپس سیمپلکس می تواند به عنوان یک درمان جایگزین برای عفونت های هرپس مورد استفاده قرار گیرد (2).
گفته می شود که عصاره زوفا بر بیماران مبتلا آسم می تواند موثر باشد. به همین دلیل، آزمایشی روی حیوانات مدل انجام شد. موش های مورد آزمایش به چند گروه تقسیم بندی شدند: گروه یک: کنترل نرمال، گروه دو: مدل آسم گروه سه: دگزامتازون و گروه آخر عصاره آبی زوفا در دو دوز داده شد. نتایج نشان داد که بافت ریه گروه کنترل و گروه مدل، گروه مدل و گروه درمان با یکدیگر تفاوت قابل توجهی دارند. در مقایسه با گروه مدل، گروهی که با عصاره زوفا درمان شده بودند میزان ترکیبات ضد التهاب و ترمیم بافت ریه کمتری داشتند. همچنین دوز پایین این عصاره تاثیر بهتری در درمان آسم داشت (3).
در مطالعه دیگری که روی تاثیر عصاره زوفا بر بیماری آسم انجام شد، مشخص شد که عصاره این گیاه میتواند بر سطوح برخی از سایتوکینهای التهابی حیوانات مدل مبتلا به آسم تأثیر گذاشته و مجراهای هوایی ریه آنها را بازسازی کند. در همین راستا، محققان نتیجه گرفتند هم عصاره زوفا و هم دگزامتازون در بافت ریه تغییرات پاتولوژیک ایجاد کرده و رسوب کلاژن، ترشح موکوس، و تکثیر عضلات صاف را کاهش دهد (4).
گیاه زوفا به دلیل خاصیت ضد عفونی کننده، تسکین دهنده سرفه و خلط آور، معمولاً به عنوان یک گیاه معطر و گیاه دارویی استفاده می شود. با این حال عصاره این گیاه می تواند برای پوست نیز موثر باشد. در مطالعه ای که به این منظور انجام شد، خواص آنتی اکسیداتیو و ضد ملانوژنیک عصاره زوفا با استفاده از روش های آزمایشگاهی و سیستم های کشت سلولی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عصاره زوفا با افزایش غلظت بیش از پیش می تواند رادیکال های آزاد را مهار کرده و میزان ملانین (رنگدانه پوستی که سبب ایجاد رنگ پوست و در صورت تولید مجتمع در یک نقطه سبب ایجاد لکهه پوستی می شود) در سلول ملانوم و همچنین فعالیت تیروزیناز را کاهش دهد (5).
همچنین جوشانده یا دمنوش اسانس زوفا را می توان برای درمان سوختگی، سرمازدگی، کبودی، حساسیت پوستی و کاهش روند پیری پوست استفاده کرد. همچنین اسانس زوفا در برابر آن دسته از ویروس های هرپس که اختلالات پوستی ایجاد می کنند خاصیت بازدارندگی داشته و درنتیجه می تواند برای درمان اختلالات پوستی مانند درماتیت و اگزما استفاده شود.
عصاره این گیاه در برابر باکتری پروپیونی باکتریوم آکنه (عامل آکنه پوست) اثر بازدارندگی داشته و جهت درمان آکنه پوست قابل استفاده استفاده است. در فرمولاسیون برخی از لوازم آرایشی و حالت دهنده و ضد چروک موضعی پوست نیز اسانس و عصاره اتانولی زوفا به کار رفته است (6).
SARS-CoV-2، به ویروس کرونای جدید است که اخیرا در سطح جهانی گسترش یافته است. این ویروس در مدفوع انسان نیز وجود دارد و از این طریق هم می تواند گسترش یابد. اگرچه که تمرکز فعلی دانشمندان بر روی همه گیری COVID-19 بر جلوگیری از انتقال مستقیم آن معطوف شده است، اما در درجه دوم احتمال خطر انتقال ثانویه این ویروس از طریق فاضلاب نیز وجود دارد و نباید آن را در آینده دست کم گرفت.
در یک تحقیق که روی دو نفر از افراد مبتلا به کرونا به مدت 8 روز انجام گرفت، از گیاه زوفا افزایش اثر سیستم ایمنی استفاده شد. ترکیبات موجود در این گیاه از جممله لیمونن، رزماری، اسیدهای کافئیک و فلاونوئیدها، و سایر ترکیبات فعال بیولوژیکی موجود در این گیاه، باعث بهبود مشکلات تنفسی، سرماخوردگی و بهویژه برای SARS-CoV-2 در این دو فرد شدند. در نتیجه، همچنین آزمایش این افراد نشان داد که استفاده از گیاه زوفا می تواند به کاهش SARS-CoV-2 در مدفوع افراد نیز کمک کند.
1- Fatemeh, F., & Sanaz, H. (2011). A review on Hyssopus officinalis L.: Composition and biological activities. African Journal of Pharmacy and Pharmacology, 5(17), 1959-1966.
2- Behbahani, M. (2009). Anti-viral activity of the methanolic leaf extract of an Iranian medicinal plant “Hyssopus officinalis” against herpes simplex virus. J Med Plant Res, 3, 1118-1125.
3- Wang, H. Y., Ding, J. B., Halmurat, U., Hou, M., Xue, Z. Q., Zhu, M., … & Ma, X. M. (2011). The effect of Uygur medicine Hyssopus officinalis L on expression of T-bet, GATA-3 and STAT-3 mRNA in lung tissue of asthma rats. Xi bao yu fen zi mian yi xue za zhi= Chinese journal of cellular and molecular immunology, 27(8), 876-879.
4- Ma, X., Ma, X., Ma, Z., Sun, Z., Yu, W., Wang, J., … & Ding, J. (2014). The effects of uygur herb Hyssopus officinalis L. on the process of airway remodeling in asthmatic mice. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2014.
5- Shin, S. Y., Kim, H. N., Kang, S. W., Cho, H. S., Kim, E. J., Park, S. H., & Park, K. M. (2016). Antioxidant and anti-melanogenic activities of Hyssopus officinalis extracts. Journal of the Society of Cosmetic Scientists of Korea, 42(2), 195-201.
6- Judžentienė, A. (2016). Hyssop (Hyssopus officinalis L.) oils. In Essential oils in food preservation, flavor and safety (pp. 471-479). Academic Press.
7- Zahmatkesh, S., Klemeš, J. J., Bokhari, A., Wang, C., Sillanpaa, M., Hasan, M., & Amesho, K. T. (2022). Critical role of Hyssop plant in the possible transmission of SARS-CoV-2 in contaminated human Feces and its implications for the prevention of the virus spread in sewage. Chemosphere, 135247.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.