گیاه اکالیپتوس گونه های مختلفی دارد که در اصل بومی استرالیا بوده و از آنجا به سایر نقاط جهان گسترش یافته اند. این گیاه به صورت سنتی توسط بومیان استرالیا برای درمان زخم استفاده می شد. از بین گونه های اکالیپتوس موجود در ایران، گونه های Eucalyptus globulus، E. sargentii، E. gilii، E. astringens، E.camaldulensis حاوی اسانسی است که مقدار ترکیب موثره آن قابل توجه است. با این حال، تنها گونه دارویی رسمی که توانسته است تایید کمیسیون E را کسب کند گونه E. globulus است. سایر گونه ها به علت اینکه ترکیبات سمی نسبتا بالایی دارند قابل مصرف نیستند (1).
اکالیپتوس به طور کلی دارای ترکیبات مونوترپنی است که دارای خاصیت ضد التهاب، خلط آور و ضد گرفتگی بینی است. همچنین روغن این گیاه در صورتی که به صورت خارجی روی پوست استعمال شود به عنوان یک داروی ضد تحریک و ضد التهاب عمل کرده و سبب تسکین و التیام رماتیسم گردد. آنالیز ترکیبات عصاره اکالیپتوس به طور جزئی نیز نشان می دهد که بیشترین ترکیب موثره اوکالیپتول[1] است (2).
عصاره اکالیپتوس به دلیل داشتن ترکیب اکالیپتول فواید سلامتی بخش متعددی دارد که در ادامه به چند مورد از مهمترین آنها اشاره شده است:
بخور اکالیپتوس از قدیم الایام برای درمان یا تسکین علایم سرماخوردگی و سینوزیت مورد استفاده قرار می گرفته است. تحقیقات اخیر نیز کاملا تایید کرده اند که برگ یا عصاره اکالیپتوس برای درمان بیماری های تنفسی از جمله سرفه و برونشیت بسیار موثر است (1). در مطالعه ای مشخص شد که عصاره اکالیپتوس برای بخور روی مجرای تنفسی افراد مبتلا به سرماخوردگی موثر است. در این مطالعه افرادی که سرماخورده بودند به مدت 20 تا 60 دقیقه در معرض بخور اکالیپتوس قرار گرفتند. وجود ترکیبات موثره بخور اکالیپتوس در هوای استنشاقی این افراد باعث شد که مسیر تنفسی این افراد بتواند حجم هوای بیشتری را به شش ها برساند. نتایج این مطالعه نشان داد که بخور اکالیپتوس به مدت کوتاه (20 تا 60 دقیقه) می تواند تنفس افراد را بهتر کند (3).
در مطالعه دیگری که اختصاصا روی ارتباط بخور اکالیپتوس و سنوزیت انجام شده بود مشخص شد که وجود ماده موثره اکالیپتول در عصاره اکالیپتوس یک درمان موثر و ایمن برای سینوزیت است. به گفته محققان این ماده موثره می تواند باکتری های موجود در هوا را از بین برده و سبب پاکسازی بهتر مجاری هوایی شود. همچنین اکالیپتول می تواند تعداد سرفه های افراد درگیر سرماخورگی را نیز کاهش دهد (4).
در بررسی که روی استفاده از عصاره اکالیپتوس در غلظت های مختلف روی ایمنی مجاری تنفسی و عملکرد ایمنی بدن حیوانات مدل شده بود مشخص گردید که ترکیب موثره اکالیپتول می تواند عملکرد مجاری تنفسی را بهبود بخشیده و ایمنی بدن را افزایش دهد. البته در همین مطالعه مشخص شد که استفاده از غلظت های زیاد عصاره اکالیپتوس می تواند اثرات مخربی روی بدن داشته باشد. به همین دلیل بهتر است مصرف آن در حد کنترل شده باقی بماند (9).
همانطور که گفته شد، ترکیبات موثره موجود در اکالیپتوس توانایی مقابله با میکروب های بیماری زا را دارند. مطالعات علمی زیادی روی اثر عصاره اکالیپتوس بر انواع مخلف باکتری ها انجام شده است. در یکی از این مطالعات، عصاره اکالیپتوس به صورت اسپری در دستگاه تهوه مکانیکی اضافه شد. نتایج نشان دادند که پس از استفاده از عصاره اکالیپتوس میزان عفونت ریوی پنومونی در افراد کاهش یافت که نشان دهنده اثر قوی ضد باکتریایی این عصاره بود (5).
همچنین در مطالعه دیگری، عصاره آبی و الکلی اکالیپتوس روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا [2] (باکتری مولد عفونت های مجاری ادراری، سیستم تنفسی، به طور کلی عفونت های بیمارستانی) مورد بررسی قرار گرفت و نتایج تایید کرد که غلظت 1.8 (میلی گرم بر میلی لیتر) عصاره الکلی و 1.4 (میلی گرم بر میلی لیتر) عصاره آبی به خوبی می توانند این باکتری را از بین ببرند (6). به طور کلی، بیشترین اثر ضد میکروبی عصاره اکالیپتوس روی باکتری باسیلوس سرئوس[3] (باکتری مولد برخی مسمویت های غذایی) مشاهده شده است.
اثر ضد قارچی عصاره اکالیپتوس نیز روی قارچ کاندیدا (عامل برفک دهان) تایید شده است و پیشنهاد می شود که در فورمولاسیون دهانشویه ها از ترکیبات این عصاره استفاده شود. کاندیدا آلبیکنس[4]، تریکوفیتون روبوم[5]، اسپرژیلوس نایجر[6] و گونه های تریکوفیتون[7] از جمله قارچ هایی هستند که مشخص شده عصاره اکالیپتوس روی آنها اثر کشندگی دارد.
در بررسی که روی خصوصیات درمانی عصاره اکالیپتوس انجام شد، گزارش شد که مصرف عصاره اکالیپتوس برای کاهش التهاب کاملا موثر می باشد و تاثیر آن با دگزامتازون (داروی استاندارد ضد التهاب) برابری می کند. التهاب پاسخ پاتوفیزیولوژیک بافت های سالم بدن به بافت های آسیب دیده است که گاها موجب بیماری های التهابی می شوند. در اینجاست که نقش داروهای ضد التهاب و عصاره اکالیپتوس در جهت کنترل التهاب مشخص می گردد (7).
اثر ضد دیابتی عصاره اکالیپتوس نیز در تحقیقی روی مدل های حیوانی مطالعه شد و گزارش شد که مصرف خوراکی عصاره الکلی برگ اکالیپتوس به مدت 21 روز می تواند سطح قند را به صورت قابل توجهی کاهش داده و میزان انسولین سرم خون را افزایش دهد (8).
[1] Eucalyptol
[2] Pseudomonas aeruginosa
[3] Bacillus cereus
[4] Candida albicans
[5] Trichophyton rubrum
[6] Aspergillus niger
[7] Trichophyton
| 021-58146000 | |
| info@pardisextract.de | |
| تهران، خیابان وزرا، خیابان بهمن کشاورز، پلاک 13، واحد4 شرکت پردیس عصاره ترشیز |
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.