عصاره هیدروالکلی رازیانه:
- نام انگلیسی رازیانه: fennel
- خانواده رازیانه: Foeniculum vulgare
قیمت و خرید عصاره هیدروالکلی رازيانه
توضیحات
عصاره هیدروالکلی رازيانه
رازیانه یکی از قدیمی ترین و پرمصرف ترین گیاهان دارویی و معطر است که دارای گونه های متعددی است. گونه Foeniculum vulgare تنها گونه موجود در ایران است که به عنوان ادمیه و دارو مصرف می گردد. این گیاه علفی و چند ساله بوده و منشا آن نواحی مدیترانه و جنوب اروپا است.
ترکیبات موثره عصاره هیدروالکلی رازیانه
به طور کلی، عمده ترین ترکیبات موجود در رازیانه شامل مونوترپن ها، سزکوئی ترپن ها، فنیل پروپانوئیدها، هیدروکسی کومارین ها، پیرانوکومارین، فلاونوئید، گلیکوزید، تانن و اسیدهای چرب هست که مهمترین آنها به تفصیل در زیر شرح داده می شوند:
اسانس
دانه های رازیانه حاوی 3% اسانس هستند که خود از ترکیبات موثره ای چون ترانس آنتول، ترانس آنیسول، استراگول، فنکون اشاره کرد. همچنین ترکیبات دیگری چون آلفا پینن، کامفن، پاراسیمن، میرسن، لیمونن، آلفا و بتا فلاندرن، مونوترپن های هیدروکربن دار، مونوترپن های اکسیژن دار، و فنیل پروپانوئیدها می باشند (1).
ترکیبات فنلی
ترکیبات فنلی که دارای خاصیت آنتی اکسیدان و ضد میکروبی بالایی هستند در این گیاه فراوان است. از جمله مهمترین ترکیبات فنلی می توان به کافئول کوئینیک اسید، دی کافئول کافئیک اسید، رزمارینیک اسید، روتینوزید و ترکیبات سینامیک اسید می باشد (1).
فلاونوئید
فلاونوئیدها که از جمله ترکیبات موثره رازیانه هستند شامل کوئرستین، روتین، ایزوکوئرستین و سایر فلاونوئیدهای گلیکوزیدی می باشند (1)
خواص عصاره هیدروالکلی رازیانه
از جمله خواص عصاره رازیانه می توان به تاثیر رازیانه بر روی پوست، مشکلات زنان، زنان یائسه، تاثیر آن بر روی رحم و تخمدان ها و همچنین تاثیرات مثبتی که بر روی مردان دارد اشاره کرد.
عصاره رازیانه برای پوست
پوست انسان همانند یک سد در برابر هجوم عوامل بیماری زا و تهاجمات شیمیایی و فیزیکی عمل کرده و از هدر رفتن آب بدن جلوگیری می کند. در یک مطالعه، ترکیبات رازیانه استخراج شده حلال بر تقویت سد پوستی و حفظ رطوبت و همچنین فعالیت ضد قارچی آنها در سلول های انسانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که هر دو عصاره های اتیل استاتی و بوتانولی رازیانه توانسته بود تولید هیالورونیک اسید را در پوست انسان افزایش دهند. این محققان نتیجه گرفتند که عصاره الکلی رازیانه می تواند در فورمولاسیون لوازم آرایشی جهت درمان بیماری های پوستی بسیار مفید باشد (2).
در تحقیق دیگری، اثرات ضد پیری کرم موضعی حاوی عصاره رازیانه در فرمولاسیون مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. فرمولاسیون کرم حاوی 4 درصد عصاره غلیظ رازیانه در امولسیون بود و یک کرم دیگر با تمامی ترکیبات بدون عصاره نیز جهت مقایسه ساخته شد. نتایج نشان داد که فرمولاسیون حاوی عصاره اثرات قابل توجهی بر رطوبت پوست داشته در حالی که فورمولاسیون بدون عصاره تاثیر ناچیزی در این زمینه داشت. همچنین با ارزیابی پارامترهای مختلف تایید شد که بافت پوست خاصیت ارتجاعی بهتری داشته و درنتیجه فرمول دارای اثرات بالقوه ضد پیری بود (3).
در مطالعه دیگری از همین گروه محققان، اثرات کرم موضعی (امولسیون) حاوی 4 درصد عصاره رازیانه بر پارامترهای عملکردی پوست مانند سبوم، ملانین پوست و التهاب پوست با استفاده از کرم با و بدون عصاره رازیانه مورد بررسی قرار گرفت. این کرم ها به مدت 12 هفته روی 11 داوطلب مرد استفاده شد و پارامترهای پوست هر دو هفته اندازه گیری شد. کرم بدون عصاره تاثیر ناچیزی بر سبوم، ملانین پوست و التهاب پوست داشت در حالی که فرمولاسیون حاوی عصاره سبب کاهش قابل توجه ملانین (رنگدانه) و سبوم (چربی) پوست شد که می توان آن را به وجود اسید لینولئیک و اسید اولئیک موجود در رازیانه نسبت داد. میزان التهاب پوست نیز با مصرف کرم بدون عصاره بهبود چندانی نداشت در حالی که فرمولاسیون حاوی عصاره التهاب را به صورت قابل توجهی کاهش داده و اثرات ضد التهابی دارد. بنابراین این فرمولاسیون را می توان بدون نگرانی برای درمان آکنه و جهت روشن کردن پوست استفاده کرد (4).
خواص رازیانه برای زنان
دانه رازیانه از قدیم الایام برای تقویت قاعدگی، کاهش علائم یائسگی و افزایش تعداد فولیکول های تخمدان استفاده می شده است. به همین دلیل، در مطالعه ای، این باور دیریه به چالش کشیده شد و اثر عصاره رازیانه بر سطح سرمی استروژن، پروژسترون و پرولاکتین در موش‌های ماده مورد برسی قرار گرفت. عصاره رازیانه با غلظت 100 و و 200 میلی گرم بر کیلوگرم به مدت 5 روز به صورت داخل صفاقی به حیوانات تزریق شد و یک گروه نیز به عنوان شاهد بدون دریافت هیچ عصاره ای در نظر گرفته شد. سرم خون حیوانات در روز ششم گرفته شد و سطح هورمون‌های استروژن، پروژسترون و پرولاکتین آنالیز شد. نتایج نشان داد که عصاره رازیانه می تواند سطح سرمی استروژن، پروژسترون و پرولاکتین را در موش های ماده افزایش داده و از آن به عنوان یک داروی جدید برای درمان ناباروری استفاده کرد (9).
در طب سنتی از رازیانه به عنوان داروی مقوی، آرام بخش که خونریزی قاعدگی را افزایش می دهد نام برده شده است.خونریزی قاعدگی همچنین باعث کاهش تولید استرادیول و پروژسترون می‌شود. در یک مطالعه تاثیر عصاره رازیانه بر شدت و مدت خونریزی قاعدگی مورد بررسی قرار گرفت. شدت و مدت خونریزی در ابتدا و در طول دو سیکل قاعدگی در46 نفر گروه درمان، 44 نفر گروه دارونما ارزیابی شد.
به محض شروع احساس درد یا خونریزی، کپسول‌های دارویی حاوی 46 میلی‌گرم عصاره میل عصاره رازیانه (گروه درمان) و کپسول‌های هم‌شکل دارونما در (گروه دارونما) به میزان پنج کپسول در روز و حداقل به مدت سه روز داده شد. نتایج نشان داد که پس از درمان در هیچ یک از گروه‌ها، میانگین شدت و مدت خونریزی قاعدگی در مقایسه با قبل از درمان افزایش نیافته که به این معنی بود که عصاره‌ی رازیانه بر خلاف باورهای دیرین باعث افزایش شدت و مدت خونریزی قاعدگی نمی‌شوند اگرچه که اسانس رازیانه ممکن است چنین تاثیری داشته باشد (10).
خواص رازیانه برای زنان یائسه
جهت مشخص کردن تأثیر رازیانه خوراکی بر علائم یائسگی 50 زن یائسه (که به 25 نفر از آنها رازیانه و 25 نفر دیگر دارونما داده شد) مورد بررسی قرار گرفت. هر دو گروه دارونما و درمان توانستند بهبود قابل توجهی در گرگرفتگی، تعریق شبانه، و تعریق ایجاد کنند (5).
خواص رازیانه برای رحم و تخمدان
اثر محافظتی رازیانه بر تخمدان حیوانات مدل در برابر اثرات مخرب سیکلوفسفامید نیز مورد بررسی قرار گرفت. این حیوانات به شش گروه (8هر کدام نفر) تقسیم شدند: (1) کنترل منفی، (2) سیکلوفسفامید 200میلی گرم بر کیلوگرم، (3) رازیانه 400 میلی گرم بر کیلوگرم در روز همراه با سیکلوفسفامید، (4) رازیانه 200 میلی گرم بر کیلوگرم در روز همراه با سیکلوفسفامید، (5) رازیانه 200 میلی گرم بر کیلوگرم در روز همراه با سیکلوفسفامید و (6) رازیانه 100 میلی گرم همراه با سیکلوفسفامید میلی گرم بر کیلوگرم در روز داده شد. وزن، حجم و قطر تخمدان آنها (WVD) اندازه گیری شد. برش های پنج میکرونی با استفاده از روش H&E رنگ آمیزی شدند. سطح سرمی استروژن و پروژسترون با استفاده از کیت الایزا اندازه گیری شد.
نتایج نشان داد که وزن، حجم و قطر تخمدان پس از مصرف عصاره رازیانه افزایش یافت. همچنین سطح سرمی هورمون های استروژن و پروژسترون و فولیکول‌های مختلف تخمدان پس از مصرف داروی سیکلوفسفامید کاهش زیادی نشان داد. این در حالی بود که هورمون های استروژن و پروژسترون و فولیکول‌های مختلف تخمدان پس از مصرف عصاره رازیانه افزایش یافت. این نتایج نشان می دهد که رازیانه می تواند از تخمدان در برابر عوارض جانبی سیکلوفسفامید محافظت کند (6).
دیسمنوره یا درد قاعدگی یکی از مشکلات بسیاری از نان در دوره قاعدگی است. معمولا جهت درمان طولانی مدت، از ترکیب استروژن و پروژستین و در درمان کوتاه مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده می شود. مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در طولانی مدت عوارض جانبی شدیدی را ایجاد می کند. در نتیجه فرضیه تاثیر اسانس رازیانه روی درد قاعدگی مطرح شد. نتایج نشان داد که تجویز دوزهای مختلف اسانس رازیانه شدت و تعداد انقباضات رحمی را به طور قابل توجهی کاهش داده و در مقابل هیچ عارضه جانبی در اندام های حیاتی حیوانات ایجاد نکرد (7).
در مطالعه دیگری، اثر متفورمین و رازیانه بر بافت رحم و غلظت سرمی هورمون‌های استروژن و پروژسترون در حیوانات مدل مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بررسی شد. تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع ترین اختلالات غدد درون ریز است که در 10-5 درصد از زنان در سنین باروری دیده می شود. در این مطالعه حاضر، در مجموع 40 موش صحرایی ماده به چند گروه تقسیم شدند که یک گروه معمولی، یک گروه مبتلا به تخمدان پلی کیستیک و گروه بعدی مبتلا به بیماری و درمان با دوزهای مختلف رازیانه و متفورمین بودند.
در پایان دوره درمان 63 روزه، یافته‌ها نشان داد که رازیانه باعث کاهش هورمون استروژن سرم و ضخامت بافت پوششی رحم در موش‌های مبتلا به تخمدان پلی کیستیک و افزایش هورمون پروژسترون سرم و ضخامت آندومتر رحم شد که می توان اینطور نتیجه گیری کرد که مصرف رازیانه می‌تواند اثرات محافظتی بر بافت رحم حیوانات مبتلا به تخمدان پلی کیستیک داشته باشد (05/0>p) (8).
خواص رازیانه برای مردان
با توجه به این که عصاره رازیانه روی سطح هورمون های زنانه تاثیر گزار است، محققان به دنبال این بودند که آیا عصاره این گیاه می تواند بر مردان موثر باشد یا خیر. به همین دلیل، تاثیر عصاره هیدروالکلی رازیانه بر تغییر هورمون های گنادوتروپین حیوانات مدل مورد بررسی قرار گرفت. حیوانات به چهار گروه تقسیم شده و به مدت 15 روز هر گروه به ترتیب دوزهای 280، 35، 140، و 70 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره هیدروالکلی رازیانه داده شد و جهت سنجش هورمون تستسترون، FSH و LH در روزهای 7 و 15 از حیوانات خون گیری شد.
نتایج نشان داد که یک هفته پس از مصرف، تمامی هورمون های گفته شده در حیواناتی که دوز متوسط و بالای این عصاره گیاهی را دریافت کرده بودند، کاهش یافت. پس از دو هفته از مصرف نیز روند کاهشی در هورمون های جنسی مردانه مشاهده شد. همچنین میزان اسپرم نیز در این موش ها کاهش یافت که نشان می دهد مصرف بالای عصاره رازیانه سبب کاهش فعالیت جنسی موش های نر می شود (11).
منابع
1- خلج حمیده، لبافی حسین آبادی محمدرضا، حسن آبادی طاهره، شقاقی جواد، حاجی‌آقایی رضا. مروری بر خصوصیات گیاهشناسی، اکولوژیکی، زراعی و فارماکولوژیکی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.). فصلنامه گياهان دارویی. ۱۳۹۷; ۱۸ (۶۹) :۱۵-۱
2- Yu, H. Y., Yang, I. J., Lincha, V. R., Park, I. S., Lee, D. U., & Shin, H. M. (2015). The effects of the fruits of Foeniculum vulgare on skin barrier function and hyaluronic acid production in HaCaT keratinocytes. Journal of life science, 25(8), 880-888.
3- Rasul, A., Akhtar, N., Khan, B. A., Mahmood, T., Zaman, S. U., & Khan, H. M. (2012). Formulation development of a cream containing fennel extract: in vivo evaluation for anti-aging effects. Die Pharmazie-An International Journal of Pharmaceutical Sciences, 67(1), 54-58.
4- Rasul, Akhtar, Naveed Akhtar, Muhammad Iqbal, Barkat Ali Khan, A. U. Madni, Ghulam Murtaza, Muhammad Khurram Waqas, and Tariq Mahmood. “Sebumetric and mexametric evaluation of a fennel based cream.” Sci Asia 38, no. 3 (2012): 262-267.
5- Ghazanfarpour, M., Najafi, M. N., Sharghi, N. B., Mousavi, M. S., Babakhanian, M., & Rakhshandeh, H. (2018). A double-blind, placebo-controlled trial of Fennel (Foeniculum vulgare) on menopausal symptoms: a high placebo response. Journal of the Turkish German Gynecological Association, 19(3), 122.
6- Hassanpour, A., Yousefian, S., Askaripour, M., Sharififar, F., & Ezzatabadipour, M. (2017). Ovarian protection in cyclophosphamide-treated mice by fennel. Toxicology Reports, 4, 160-164.
7- Ostad, S. N., Soodi, M., Shariffzadeh, M., Khorshidi, N., & Marzban, H. (2001). The effect of fennel essential oil on uterine contraction as a model for dysmenorrhea, pharmacology and toxicology study. Journal of ethnopharmacology, 76(3), 299-304.
8- Sadr Fozalaee, S., Farokhi, F., & Khaneshi, F. (2015). The Effect of Metformin and Aqueous Extract Foeniculumvulgare (Fennel) on EndometrialHistomorphometry and the Level of Steroid Hormones in Rats with Polycystic Ovary Syndrome. Qom University of Medical Sciences Journal, 8(5), 12-19.
9- Sadeghpour, N., Khaki, A. A., Najafpour, A., Dolatkhah, H., & Montaseri, A. (2015). Study of Foeniculum vulgare (fennel) seed extract effects on serum level of estrogen, progesterone and prolactin in mouse.
10- Amjadi, M. A., Zahrani, S., Mojab, F., & Majd, H. A. (2010). Efficacy of Foeniculum vulgare mill extract on menstrual bleeding over the students of Shahid Beheshti University in Tehran 2005. Journal of Medicinal Plants, 9(34).
11- میرسید، س.، و شیروی، ع.، و حیدری نصرآبادی، م. (1387). بررسی اثر تزریق درون صفاقی عصاره الکلی دانه رازیانه (Foeniculum vulgare mill) برهورمونهای گنادوتروپین و تستوسترون در موش رت نر نژاد ویستار. زیست شناسی جانوری, 1(1), 49-56.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.