عصاره هیدروالکلی انجیر :
- نام: Common Fig
- نام علمی: Ficus carica
- ماده موثره: Total sugar
میوه انجیر (ficus carica) حاوی کربوهیدرات، اسیدهای آمینه، مواد معدنی، ویتامین، مقادیر کم لیپید، فیتوسترول، اسیدهای آلی و پلی فنلها است. قرن هاست که این میوه علاوه بر استفاده خوراکی، به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد ویروس، کاهش دهندگی قند خون، ضد دیابت، ضد چربی خون، محافظ کنندگی از کبد و افزایش توانایی به عنوان عصاره گیاهی دارویی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. محققان دلیل خواص دارویی میوه انجیر را به مقادیر بالای پلی فنول ها نسبت می دهند. پلی فنول ها خواص آنتی اکسیدانی دارند و می توانند از بیماری های ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری کنند (1).
یکی از مهم ترین عوامل موثر بر راندمان استخراج پلی فنل ها حلالی است که جهت استخراج عصاره مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل اینکه ترکیبات زیست فعال گیاهان مختلف (و حتی بخش های مختلف یک گیاه) متفاوت هستند، انتخاب حلال مناسب برای هر ماده گیاهی بسیار دشوار است. معمولا از حلال های قطبی مانند اتانول، متانول، استون و دی اتیل اتر یا مخلوط های آبی آنها برای استخراج پلی فنل ها از مواد گیاهی استفاده می شود. به طور کلی مشخص شده است که استون آبی برای استخراج فلاوانول های با وزن مولکولی بالاتر و متانول برای استخراج پلی فنول های با وزن مولکولی پایین تر موثرتر است (2).
جهت بررسی حلال های مختلف، در یک مطالع چند نوع حلال مختلف شامل استون خالص، اتانول خالص، متانول خالص، و همچنین حلال هیدروالکلی آب متانول (با نسبت ترکیبی 50:50)، حلال هیدروالکلی آب:اتانول (با نسبت ترکیبی 50:50) و حلال مخلوط آب:استون (با نسبت ترکیبی 50:50) برای استخراج عصاره انجیر مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به این که ترکیبات فنلی ترکیبات قطبی هستند، هدف از این برسی انتخاب بهترین درصد حلال و قطبیت حلال جهت استخراج پلی فنول ها بود. نتایج نشان داد که عصاره هیدروالکلی (آب:متانول) بیشترین میزان ترکیبات پلی فنلی، بیشترین میزان فلاونوئید، و بالاترین ظرفیت آنتی اکسیدانی را داشت. همچنین میزان اسید کلروژنیک، اپی کاتچین، و روتین در عصاره هیدروالکلی در بالاترین مقدار خود بود که به طور کلی نشان می دهد حلال هیدروالکلی (نسبت به حلال خالص) کارآمدترین حلال برای استخراج عصاره انجیر است زیرا می تواند تعداد بیشتری از مواد شیمیایی گیاه را استخراج کند (3).
مطالعات مختلفی ترکیبات فنلی قسمت های مختلف گیاه انجیر (میوه کامل، پوست، پالپ، و برگ) را مورد بررسی قرار داده اند. در این بین اصلی ترین پلی فنول موجود در میوه کامل انجیر کوئرستین رتینوزئید[1] بود در حالی که پلی فنول سیانیدین-3-روتینوزید[2] در پوست انجیر و اپی کاتچین[3] در گوشت انجیر بالاترین مقدار را داشت (4).
یبوست یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی در سراسر جهان بوده که در نتیجه اشکال در حرکت دستگاه گوارش در طولانی مدت ایجاد می شود. همچنین به دلیل اینکه این مشکل عوارض جانبی طولانی مدت دارد، تعداد داروهای موجود که برای درمان یبوست استفاده می شود محدود است. در مطالعه ای که روی 40 بیمار مبتلا به یبوست انجام شد، به بیماران به میزان سه بار در روز به مدت 3 ماه عصاره انجیر داده شد. نتایج نشان داد که مصرف انجیر در مقایسه با دارونما سبب رفع علائم یبوست شده و مشکلات ناشی از آن در بیماران رفع گردیده است (5). در مطالعه دیگری که روی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر انجام شد، مشخص گردید که مصرف انجیر به مدت چهار ماه می تواند میزان درد، و سایر مشکلات مربوط به یبوست را در این بیماران کاهش دهد (6). در مطالعه ای که تاثیر عصاره انجیر بر رفع یبوست حیوانات مدل انجام شد نمیز مشخص گردید که مصرف انجیر به مدت 4 هفته می تواند علائم مرتبط با یبوست را به خوبی کاهش دهد (7).
از طرف دیگر، عصاره انجیر به دلیل داشتن پلی فنل های مختلف، به جز درمان یبوست فواید درمانی دیگری نیز دارد. برای مثال، اثر ضد اسپاسم عصاره هیدروالکلی انحیر روی اسپاسم روده حیوانات مدل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عصاره آبی اتانولی (هیدروالکلی) انجیر سبب کاهش حرکات روده در حیوان شده و همچنین می تواند تجمع پلاکت ناشی از آدرنالین را در انسان مهار کند.
بیماری های عفونی یکی از عامل مرگ و میر انسان ها است. تلاش های زیادی برای کشف ترکیبات ضد میکروبی جدید از انواع مختلف صورت گرفته است. از طرف دیگر، مقاوم شدن باکتری ها به داروهای موجود چالشی را در برابر درمان این بیماری ها ایجاد کرده است و از این رو، شرکت های داروسازی در سال های اخیر به دنبال منابع جدیدی برای تولید داروهای ضد میکروبی رفته اند. با توجه به این که داروهای با منشاء گیاهی (برخلاف داروهای مصنوعی) عوارض جانبی کمتری دارند، بسیاری از محققان به سمت بررسی پتانسیل گیاهان دارویی به عنوان داروهای ضد میکروبی گرایش یافته اند. فعالیت ضد باکتریایی عصاره هیدروالکلی انجیر به دلیل میزان بالای پلی فنل نیز در برابر چندین سویه باکتریایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیقات نشان می دهد که عصاره هیدروالکلی انجیر می تواند از رشد سویه های استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به پنی سیلین جلوگیری می کند. علاوه بر این، استفاده توآمان عصاره انجیر همزمان با آنتی بیوتیک ها سبب افزایش کارایی آن می شود. دلیل خصوصیات ضد باکتریایی عصاره انجیر این است که پلی فنل های موجود در عصاره دیواره باکتری ها را پاره کرده و سبب مرگ سلول ها می شوند. همچنین عصاره انجیر در برابر باکتری های بیماری زای اشریشیا کلی، سودوموناس آئروژینوزا، استرپتوکوکوس، انتروباکتر، کلبسیلا پنومونیا، سالمونلا تیفی و سالمونلا پاراتیفی نیز مورد آزمایش قرار گرفته و اثر بازدارندگی مناسبی از خود نشان داده است (8).
سرطان رشد و گسترش کنترل نشده سلول ها است و می تواند تقریباً هر قسمت از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شیمیدرمانی و رادیوتراپی که درمانهای مرسوم سرطان هستند گران بوده و عوارض جانبی زیادی ایجاد میکنند. چندین مطالعه مختلف تاثیر عصاره و ترکیبات جدا شده از انجیر را در مهار سلول های تومور انسانی نشان داده است. در واقع، بتاسیسترول (یکی از مولکول های جدا شده از انجیر) می تواند تکثیر سلول های تومور در شرایط آزمایشگاهی را مهار کند (8).
[1] Quercetin-3-O-rutioside
[2] cyanidin-3-rutinoside
[3] epicatechin
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.